Duurzaamheidstafel: Klaar voor het klimaat? Suggesties van de Duurzaamheidstafel en OGLV

1. Maatregelen die makkelijk uitvoerbaar zijn en direct kunnen worden opgepakt: het zogenaamde ‘laag hangend fruit’.

2. Maatregelen die onder alle omstandigheden genomen kunnen worden omdat ze diverse doelstellingen dienen en nooit verkeerd zijn, de zogenaamde ‘no regret maatregelen’.

3. Maatregelen voor de langere termijn, maar waarvan het goed is dat er een of meer pilotprojecten in gang worden gezet. Deze maatregelen zullen veelal extra geld kosten en daar zal de gemeente geld voor moeten reserveren, maar daarvoor kan ook externe steun /subsidie worden aangevraagd. We noemen dit de ’pilot projecten’, die bij succes natuurlijk opgevolgd moeten worden met ruimere implementatie.

4. Maatregelen die meegenomen kunnen worden in het reguliere beleid van de gemeentelijke diensten en op die wijze in de loop van de jaren geïmplementeerd kunnen worden. We noemen dit ‘ímplementatie via het staande beleid’.

5. Maatregelen, die specifiek door de inwoners kunnen worden genomen; dat kan beginnen in kleiner verband met een kleine financiële aanmoediging, maar op den duur lenen ze zich voor een implementatie via regulering. We noemen dit ‘implementatie via regelgeving’.

Op zich kunnen nog meer categorieën worden bedacht, maar het moet ook een beetje hanteerbaar blijven. Maatregelen kunnen ook in verschillende categorieën vallen.

Voor de implementatie is het goed een pakket samen te stellen, waarbij voor een bepaalde tijd maatregelen worden genomen uit de diverse categorieën. Voor een volgende periode kan weer een nieuw pakket worden samengesteld zodanig dat over een periode van 10/15 jaar alle denkbare en zinvolle maatregelen aan de orde komen. Het betekent dus voor een eerste periode dat keuzes moeten worden gemaakt in een eerste pakket; later kunnen ander maatregelen volgen zodat korte, middellange termijn en lange termijn elkaar opvolgen.

Concreet: maatregelen kunnen als volgt worden ingedeeld, gebaseerd op het klimaatadaptatieplan (bijlage C, tevens hierna bijgevoegd) en aangevuld door de Duurzaamheidstafel en OGLV.

1. Laag hangend fruit

1. Beter monitoren van de grondwaterstand (meer peilbuizen)

2. Natuurvriendelijke oevers zodat watervogels, kikkers en andere dieren makkelijk in en uit het water kunnen

3. Boomspiegels (de aarde rond de stam op een stoep) vergroenen: beplanten

4. Afwisseling in beplanting (bomen, struiken, planten), vooral planten waar insecten en vogels zich thuis voelen

5. Bij nieuwbouw geen verplichting om beukenhagen aan te leggen waar vogels niets aan hebben. Maak ook bijv. ligusterheggen mogelijk

6. Minder gras maaien, meer gemengde planten en dus meer insecten en meer voedsel voor vogels en vleermuizen

7. B&B voor insecten (slapen en eten) en kantines (eten) aanplanten en neerzetten

8. Nestkastjes voor vogels en vleermuizen

2. No regret maatregelen

1. Meer schaduwrijke plekken

2. Gezonde bodem

3. Meer bomen planten, dat levert fysiologische, economische, sociologische en esthetische voordelen. De juiste boom op de juiste plek, kijk naar hoogte, vorm, licht doorlatende kroon

4. Ook vrucht- en nootdragende bomen, bessenstruiken

5. Bloeiboog toepassen; hele jaar rond stuifmeel voor insecten bieden.

6. Kleine losse natuurgebieden verbinden met groenstroken zodat dieren kunnen migreren

7. Watervasthoudende plantenbakken

8. In afvoerleidingen: terugslagklep, zodat bij overstromingen geen water van buiten naar binnen stroomt, bijvoorbeeld in een kelder

3. Pilot projecten

1. Infiltratiekratten of -stenen onder de straten, parkeerplaatsen en andere verhardingen, om hoosbuien op te vangen

2. Meer infiltratievelden, gras en aarde waar regenwater de bodem in kan zakken, evt als wadi’s (lage delen voor regenwater dat langzaam de bodem inzakt, mogelijk met helofyten, moerasplanten zoals riet, die het water zuiveren)

3. Grotere ondergrondse wateropslag als buffer voor hoosbuien

4. Omgekeerd drainageriool, zodat water de bodem in kan zakken

5. Gebruik van materialen bij gevels en daken die warmte reflecteren

6. Singels van groen, bosjes waar dieren kunnen schuilen, tussen bebouwing zodat dieren (zoals vogels en egels) makkelijk kunnen bewegen

7. Gebouwen: toepassen van natuurlijke warmte/koude isolatie van woningen, bijv. door Nederlandse wol in spouwmuren i.p.v. isolatiematerialen die met veel CO2 gemaakt worden zoals glasvezel en steenwol.

8. Warmte reductie van gevels: gevelbeplanting met klimplanten en/of groene gevel met plantjes. Geschikte bomen voor zuidmuren.

9. Nieuwbouw vogelvriendelijk maken: overhangende dakgoten voor zwaluwen, loze ruimtes in overstek voor vleermuizen, inbouw van nestkasten voor vleermuizen bijv. in een schoorsteen, neststenen voor gierzwaluwen (koloniebroeders, dus meerdere stenen bij elkaar), hoogste punt van appartementencomplex een nestkast maken voor torenvalk of kerkuil.

4. Implementatie via staand beleid

1. Hemelwater niet meer via het riool naar de centrale waterzuivering leiden, maar ter plaatse opvangen in vijvers en in de bodem laten indalen

2. Water opvangende groenstroken

3. Half verharden van parkeervakken

4. Meer regenwatervijvers

5. Meer planten die goed tegen droogte, hitte, hoosbuien kunnen

6. Open goten over de stoep voor afvoer van hemelwater naar vijvers

7. Bedekte goten

5. Implementatie door de inwoners, op termijn mogelijk via regelgeving

1. Tuinen: tegels er uit, groen er in

2. Geveltuintjes, tegels wippen

3. Groene gevels, groene daken

4. Groene erfafscheiding, bijv. met heggen

5. Regenpijp van het riool afkoppelen en laten uitkomen in de tuin of in een ton

6. Groene verkoeling i.p.v. airco’s (energieslurpers, leveren uitstoot en extra warmte). Denk aan bomen voor zuidmuren, gevelbeplanting met klimplanten en/of groene gevel met plantjes, groene daken

7. Toepassen van vogelvide: een kunststof vorm die onder dakgoot past, voor mussen

We bepleiten te onderzoeken of ook een categorie ‘bedrijven’ zinvol is, met maatregelen voor en door bedrijven.

De Duurzaamheidstafel en OGLV, 30 augustus 2023

Contact: Koen de Pater, koenjaap56@gmail.com

Bijlage: Klimaat adaptatie plan Voorschoten 2023, bijlage C Oplossingen

Mogelijke concrete oplossingen voor klimaatadaptatie. De komende dialoog tussen inwoners en gemeente zal (ook) gaan over welke waar toegepast kunnen worden en wie dat gaat doen. De lijst is vast niet compleet. Sommige oplossingen staan er dubbel op, bij verschillende klimaatproblemen, zoals wadi’s.

Hitte

1. Zorg voor verkoeling door groen/water

2. Maak bereikbare, schaduwrijke plekken (hittestressvrije zones)

3. Voorkom warmteaccumulatie (materiaalgebruik) en gebruik

4. Gebruik hittereflecterende materialen

5. Groene daken, groene gevels

Droogte

1. Monitoren van de grondwaterstand (peilbuizennetwerk vergroten)

2. Bodeminfiltratie (Drainage Infiltratie Transportriool)

3. Natuurvriendelijke oevers

4. Boomspiegels vergroenen

5. Vochtverlies van de bodem beperken

6. Gezonde bodem

7. Regenwatervijvers

8. Tegels er uit, groen er in

9. Watervertragende groenstroken

10. Greppels

11. Wadi’s

12. Infiltratiekratten

13. Infiltratievelden

14. Halfverharding (bijv. grasbetonstenen)

15. Waterpasserende verharding

16. Geveltuintjes

17. Groene gevels

18. Groene erfafscheidingen

19. Beplanten (voor droog en nat)

20. Regenpijp afkoppelen

21. Reliëf

22. Infiltratieputten

23. Omgekeerd drainageriool

24. Regenton

25. Regenwaterschutting

26. Helofytenfilter

Neerslag

1. Waterbergingscapaciteit vergroten

2. Rioolstelsel herstellen/vernieuwen

3. Omgekeerd drainage riool

4. Vergroten riooldiameter

5. Infiltratiecapaciteit van het oppervlak vergroten > ander materiaalgebruik open verharding, halfverharding)

6. Greppels

7. Wadi’s

8. Open goten

9. Bedekte goten

10. Gezonde bodem

11. Geleiding van regenwater over de weg

12. Holle weg

13. Waterpleinen

14. Stedelijke waterlopen

15. Regenpijp afkoppelen

16. Watervasthoudende plantenbakken

17. Helofytenfilter

18. Verhoogd bouwen

19. Pomp met terugslagklep

20. Kelders waterrobuust maken

Biodiversiteit

Nog geen concrete oplossingen in de bijlage.